Étude Sémantique Et Morphologique Des Hydronymes De Deux Localités De Kabylie : Bouzeguene Et Ouacif
Résumé: Tutlayt n Tmaziɣt tettwassen s timawit , imi tura tekcem deg uzdug n tira. Aṭas n yisnilsiyen i ixedmen ɣef tutlayt n tmaziɣt deg waṭas n tezrawin, ladɣa ayen yesԑan taɣult n umawal , gar-asent ad d-nebder ismawen n yidgan, ismawen n yiderman , d yismawen n yiɣbula.Ɣef wanecta i nextar anadi-agi n yismawen n yiɣbula i yellan di tɣiwanin-nneɣ. Tenna-as tala: « Xdem-iyi abrid neɣ ad ruḥeɣ » Yenna-as lbir: « Xdem-iyi amruj neɣ ad ak-ğeɣ ». Iɣbula n waman sԑan azal di tmetti taqbaylit, imi tamurt-nneꙋ tettwasen s tliwa, s lebyur, s isafen, s iɣezṛan, s tmedwin, d leεwanseṛ…, ulac taddart ur yesεin ara xarsum tala neɣ targa neɣ lԑinṣer . ula deg umaḍal ad d-naf azal n 70% d aman i yellan deg-s, mebla aman ulac tudert imi ula deg wawal n Ṛebbi deg leqṛan hedren-d fell-asen. Tasleḍt n wamud tewwi-d ɣef yismawen n yiɣbula n snat n temnaḍin :Buzgan , d At wasif. Aẓar n yiɣbula-agi mxalafen si temnaḍt ɣer tayeḍ sԑan taꙋiwin d yinumak yemgaraden; zemren ad ilin cudden ɣer yimdanen , n yidgan, n yiꙋersiwen, neɣ n yimɣan. Deg unadi-agi nger tiɣri I yimselɣuyen yesԑan tirmitin di tudert, id yeṭfen issalen ɣer imawlen d lejdud-nsen n zik deg wayen yeԑnan iɣbula n waman. Deg tezrawt-agi, nga-d sin yixfawen ; ixef amenzu dayen yesԑan tasleḍt tasnalɣayt(talɣa n yiɣbula), deg yixef wis sin d tasleḍt tasnamkitn yiꙋbula(anamek-nsen).Ayen i aɣ-yeğğan ad nefren asentel-agi d azal i sεan yiɣbula n waman deg tudert, akken i nwala daɣen, inadiyen yettwaxedmen yakan ɣef usentel-agi ur ṭṭuqten ara, drus n wid i yfernen asenel-agi. Si tama nniḍen ma nger tamuɣli-nneɣ ar teqbaylit ad-naf d akken aṭas n tɣawsiwin i tesεa zik maca tura ur d-teqqim ara limarat-nsen-tt, acku ccfawat ttṛuḥen-t daymi i ilaq fellanneɣ ad naru, tira ur tettṛuḥu ara. Akken i nebɣa daɣen ad nẓer amek tegga talɣa n yismawen n yiɣbula i d-nejmeε d unamek nsen (ayen i sen-qqaren akken). I waken ad nesiweḍ ad d-naf talɣa n yismawen-agi d unamek nsen, nefka-d kra n yisteqsiyen : -D acu-t laṣel n wawalen-agi ma yella sԑant ? -Ansa id kkan wawalen-agi? -Amek tga talɣa n yismawen n yiꙋbula-agi? -Awalen-agi zemren ad illin d awalen iḥerfiyen neɣ d awalen uddisen?I wakken ad nef-k tiririt ɣef isteqsiyen, nefka-d kra n turdiwin: - Laṣel n wawalen-agi kkan-d seg tutlayt taqbaylit . -Awalen-agi kkan-d seg yismawen n yimdanen n yiꙋersiwen. - Yal awal yesԑ anamek d talꙋa iman-is. - Llan wawalen d iḥerfiyen , llan wawalen d uddisen . Iwakken ad d-nejmeԑ ammud n yiɣbula , nhegga-d isteqsiyen I nefka I yimesluɣen n Buzgan d yimesluɣen n At wasif, neffeɣ ɣef tuddar nesteqsay , negmer-d azal n 176 n yismawen n yiɣbulen n waman.Seg temnaḍt n Buzgan nejmeԑ-d 99 n wawalen , ma yella deg At wasif nessaweḍ ad negmer 77 n wawalen . Mi nexdem tasleḍt tasnalꙋayt d tesnamkit n yiꙋbula , nezmer ad nini : Di tazwara nmeslay-d ɣef wawal akked uzaṛ d usalaɣ n n yismawen n yiɣbula, nexdem tasleḍt i wawalen iḥerfiyen d wawalen uddisen, akken nexdem tasleḍt i ussudes d ussudem n wawal-nni, ar tagara n ixef-agi nmeslay-d ɣef wawalen imerḍilen seg tutlayin nniḍen, ama si tutlayt n taεrabt neɣ si tefṛansist. Nufa-d aḥric ameqran n wawalen d uddisen , deg umedya: Ismawen imalayen deg wasuf: Asif n Yiwaḍiyen,asif n Wegni,Abasan n Umizab…atg. Ismawen untiyen deg wasuf: Tamda tazegzawt, Tala taqdimt,Tala n teslent …atg. Am waken nesԑa kra n wawalen iḥerfiyen , deg umedya: Ismawen imalayen deg wasuf:Asif, Acercur,Lԑinser,Abasan. Ismawen untiyen deg wasuf:Tala, Targa, Tacercurt, Tamda. Ismawen imalayen deg usget:Isaffen,Leԑwanṣer. Ismawen untiyen deg usget: Tiԑenṣrin,Tiliwa. Llan kra n yismawen untiyen ur sԑin ara amalay-nsen, amedya:Tala, Taԑwint. Deg usuddes nufa-d yiwen wannaw I yellan s tuget : Asuddes s usdukkel, amedya(isem₊ n₊ isem):Tala n tizi.(isem₊ arbib):Tamda tazegzawt,(isem₊ amernu):Tala Ufella. Asuddes anisem:Iɣzer n bu ԑemran, Iɣzer n bu yaԑric. Nuffa-d awalen imerḍilen ,kra deg-sen seg tutlayt n taεṛabt, amedya: Taxeṛṛubt, ma d wiyaḍ seg tefṛansist, amedya: Abaṣan.Deg yixef wis sin , anda neqdec ɣef tezrawt tasnamkit, nefka-d inumak n yiɣbula n yal aferdis, anamek n uẓar yellan deg usegzawal n “Dallet”, anamek idd fkan imselɣuyen . Deg-s nefaka –d tabadut i kra n wawalen igejdanen. D tesleḍt n unamek n uẓar n wawalen seg imsluɣen d imawalen, akked d ubeddel asnamkan n wawalen d wassaɣ asnamkan i yellan ger wawalenn . Di tesleḍt tasnamkit , nufa-d akken llan kra n yiɣbula icudden ɣer yimdanen deg umedya:Tala n ḥamza, ismawen icudden ɣer yiɣersiwen deg umedya: Tagelmimt n tyaziḍt, neɣ ismawen n yimɣan am:Tala n ujeǧǧiḍ. Mi nekfa tasleḍt n wawalen, nsegza-d d acu i d abeddel asnamkan n wawalen, nsegza-d d acu i d tumnayt, tanmegla: Tala N Wadda d Tala N Ufella. Mi nexdem tasleḍt i yiɣbula n snat n tɣiwanin( Buzgan d At Wasif),nufa-d di tezrawt tasnalɣayt, ismawen n yiɣbula ttemgaraden di talɣa: d ismawen uddisen i yugten ɣef yismawen iḥerfiyen. ismawen n yiɣbula n waman cudden ɣer: yismawen n yemdanen d twacult, d yimɣan d yisekla,d waman, d talɣa d yini…,akken i d-nufa kra n wawalen tuɣalen d tasmidegt . Xas akka gten inadiyen ɣef tesmegda, ilaq ad nesnerni anadi ɣef yiɣbula n waman imi tturaren azal ada agejdan di tmetti taqbaylit.
Mots-clès:
Nos services universitaires et académiques
Thèses-Algérie vous propose ses divers services d’édition: mise en page, révision, correction, traduction, analyse du plagiat, ainsi que la réalisation des supports graphiques et de présentation (Slideshows).
Obtenez dès à présent et en toute facilité votre devis gratuit et une estimation de la durée de réalisation et bénéficiez d'une qualité de travail irréprochable et d'un temps de livraison imbattable!