Trajectoire Sociale Et Artistique Du Chanteur Poète Kabyle Meziane Rachid
Résumé: Mezyan Racid neɣ Mḥamed Yala d mmi-s n Teqsebt n Lzayer tamanaɣt, illul deg 27 Furar 1944, maca izuran n twacult-is d inazuren id yeggujen seg At Yaɛla n Uzeffun deg 1920. Temzi-s yesɛeddat deg rebbi n setti-s Faḍma id as-yemlan aṭas n teqsiḍin, isefra, timucuha, icewwiqen n tlawin, timɛayin d isefra n at zik. Acku nettat ɣezzif laɛmer-is tɛac neɣ tedder 99 d aseggas, i gemred ɣer-s aṭas rnu ɣer-s ayen id d-yelmed netta seg wesqif n teqsebt deg Azawan n caɛbi, ma dayen yaɛnan aɣerbaz yeɣra kan am arrac n lwaqt nni n tegrawla ur as yessuref ara lḥal akken ad iruḥ s lebɛid xas ma yella d win ikesben aṭas n tigzi. 1956, 12 iseggasen kan deg laɛmer-is imi yeṭṭef abrid-is ɣer umaṭaf wiss ssin akked ad yelmed (tazuri tis rebɛa) amezgun, ɣer ccix Nurddin, aneggaru-agi seg akken id at-iwala yezwar yewwi-d iman-is yufa deg-s immi n lfen yerra-as ula d isem-is netta Mezyan, dɣa seg ass nni ssawalen-as Mezyan Racid acku deg lawan nni anazur ilaq-as ad ibeddel isem-is imi lfen, radyu, tazuri delɛib ɣer tmetti taqbaylit. Xedmen tikkelt i ddurt, ma d ussan nniḍen ttemlilin akked inazuren nniḍen ttemyusanen s narnayen tamusni nsen deg weḥric-agi. 1958, Mezyan Racid yunag i tikkelt tamenzut ɣer Lpari akken ad yexdem deg rradyun Lpari tadwilt n yisefra akked Lɛamrawi Misum, dinna yessen aṭas n wudem awen n can d yedles aqbayli am Igerbucen, Ǧun Lmuhub d Ṭawes Amruc, Sliman Azem, Lḥesnawi, Ḥnifa, Bahya Faraḥ, Allawa Zerruqi…. Yarna daɣen deg lwaqt nni yelmed amezgun atrar akked Klasiki deg uɣerbaz n Budyu deg Lpari s tutlayt n Tefransist. 1960, yuɣal-d ɣer tmurt yekcem ɣer rradyu tis snat akken ad yexdem tidwilin netta d Crif Xeddam, Icennayen Uzekka, Ben Muḥamed deg nnuba n Sbaḥ Lxir, ladɣa d tignatin i deg Mezyan Racid yesnarnay tiremt ines deg tzuri akked rradyu. 1965, yura-as tizlit n Faḍma n Sumer i Sami Lǧazayer dɣa yugi ad ttyecnu, imi mačči d tizlit n tayri, dayen i yeǧǧan Mezyan Racid ad ttyecnu i tikkelt tamezwarut ad yekcem ɣer can akken ad as-yar tajmilt i setti-s Faḍma, i tmeṭṭut taqbaylit tagrawliwt s wudem n Faḍma n Sumer azamul, maca almi d 1968 id iɛedda deg rradyu acku ibder-d awal n umaziɣ deg-s, deg lawan anda yella aṭas n lḥars fell-as. Yuɣal yunag i tikkelt nniḍen ɣer Lpari akken ad yelmed lḥirfa n « l’opticien» ad yexdem deg rradyu n Lpari i cit n lwaqt akked d anemhal n tzuriwin dinna deg rradyu n Lpari, dɣa seg asmi id yezzi ɣer tmurt ur yeffiɣ sed rradyu tis snat. 1972, Mezyan Racid yexdem tiwizi i jemɛed aṭas n yinazuren deg uḍebsi 33 I wumi isemma tacemlit, yella deg-s netta anda yecna tizlit (ma d awal), Idir ( ssendu), Sid Ali nayt Qasi (ayemma), Meǧahed Ḥamid ( lebɣi), Igudar (aɛarus),… d wiyaḍ, ibud-asent-id Kateb Yasin. Akken yella deffir n tlalit n taɣect tamḥaddit neɣ tartar deg 1970 segmi id teffeɣ tezlit n Faḍma n Sumer 1968, yarna yura aṭas n tezlatin I wiyaḍ yeqqar mazal, amedya: Newara, Idir, Saɛdawi Ṣalaḥ, Sami Lǧazayer, Cabḥa, Karima, Zahra n Sumer, Malika Dumran, Nurddin Cennud, Yusef Abǧawi, Kasi Abǧawi, Mǧahed Ḥamid, Dahbiya, Ayt Farida, Ḥnifa…deg isental yemxalafen s wudem atrar, ma d netta ur wwiḍen ara 35n tezlatin i yecna gar 1000 id yeǧǧa, acku lebɣi-s ad yili s waṭas d amyaru, ma d ccan ɣer-s d tawil kan akken ad yeṭṭef amkan-is deg rradyu deg tallit nni yella deg umezgun n rradyu netta d Saɛid Zaɛnun, Newara, Sid Ali Nayt Kasi, Kadri Sɣir, Abd Lmaǧid Bali… d wiyaḍ tturaren deg rriwayat n rradyu. 1980, yexdem aṭas n tedwilin: Amcic deg Uqelmun, Lkar n Tizi n Tlata, Tirga Ufennan, Tisegnit…taneggarut-agi yufa-d ugur akked d tenmehla n rradyu, acku yarra-as tajmilt i Sliman Azem i yenfan udabu n tmurt ɣer lɣurba, dɣa yeḥbes leqdic-is deg rradyu tis snat yuɣal ɣer rradyu tamezwarut n Lzayer almi 1989, anda id yuɣal ɣer-s s wudem ameynut, ad yessufuɣ tidwilin gar-asent: Aɣerbal Imcercer deg-s yessufeɣ-d aṭas n ineɣmasen imaynuten i yarẓan asalu akken ad fken udem atrar i rradyu s tedwilin d isentalen yemgaraden, imi ɣer teqbaylit maci kan d cnawi yella daɣen wayen nniḍen deg-s am idelsan n dunnit marra: amezruy, timetti, tujya, tanefsit, amezgun,… Ugar n waya, yessufeɣ-d aṭas n isura ɣef udmawen mucaɛen deg tezlit d yedles aqbayli am Sliman Azem, Lḥesnawi, Sami Lǧazayri, ḥnifa, Allawa Zarruqi, Isyaxem, Farid Ali… Akka i ikemmel leqdic-is deg rradyu d tzuri almi d asmi id yeffeɣ deg-s deg useggas n 2000. Ger (2008-2015) Mezyan Racid yeɣli-d deg lehlak, yekref, yeṭṭef tasga, maca awal d tira ur as-iruḥ ara, yella d win yettarun almi d asmi yemmut deg 09/10/2015 deg sbiṭar n Pernet deg Lzayer, yeǧǧa-d ugar n 300 n yeḍrisen mazal ur d ffiɣen ara. Ger tejmilin id as yuɣalen asmi yella ɣef ifadden-is ad nebder tinna n usqamu unnig n timmuzɣa deg 2003/2008, daɣen tuɣal-as tayeḍ deg rradyu tis snat asmi id yeɣli deg lehlak 2010. Deg tagara, Mezyan Racid maci d anazur menwala maca d ameɣnas iḥurben aṭas ɣef tutlayt d yedles n teqbaylit s tzuri deg rradyu, ayen s wacu yufa yewwet yis i teqbaylit, ihi ayen id nnan assa fell-as drus, nessaram ad ilint tezrawin ugar imi d win yuklalen.
Mots-clès:
Nos services universitaires et académiques
Thèses-Algérie vous propose ses divers services d’édition: mise en page, révision, correction, traduction, analyse du plagiat, ainsi que la réalisation des supports graphiques et de présentation (Slideshows).
Obtenez dès à présent et en toute facilité votre devis gratuit et une estimation de la durée de réalisation et bénéficiez d'une qualité de travail irréprochable et d'un temps de livraison imbattable!